Waarom we stoppen met praten over eten als schuld bij diabetes
INTRO
Het stigma rond voeding, gewicht en zelfcontrole is schadelijker dan we denken
Wanneer iemand de diagnose type 2-diabetes krijgt, volgt er vaak – expliciet of tussen de regels door – een oordeel:
“Je hebt het aan jezelf te danken.”
Die uitspraak, of zelfs alleen al die gedachte, is een dodelijke combinatie van onbegrip, vereenvoudiging en hardheid. Het doet geen recht aan de werkelijkheid waarin mensen met diabetes leven. En nog erger: het belemmert goede zorg.
💬 Laten we het eens helder zeggen: diabetes is géén karakterfout. Toch blijft de focus in gesprekken en in de media vaak liggen op wat je eet, hoeveel je weegt, of hoe goed je jezelf onder controle hebt.
Schaamte als drempel naar hulp
De constante nadruk op voeding als “schuldvraag” veroorzaakt meer schade dan we denken. Veel mensen met type 2-diabetes voelen zich beschaamd over hun situatie. Ze durven niet altijd open te praten over hun eetpatroon of worstelingen. Ze stellen hun behandeling uit. Sommigen verliezen het vertrouwen in zichzelf, of in zorgverleners.
En dat is niet vreemd. Wie telkens het gevoel krijgt te falen, wie keer op keer hoort dat hij of zij het “beter had moeten doen”, raakt ontmoedigd. In sommige gevallen leidt dit tot sociale isolatie, angstklachten of zelfs depressie.
😔 Wat als we in plaats van te wijzen met de vinger, eerst gewoon zouden luisteren?
Wat de meeste mensen niet weten
Diabetes type 2 is een complexe aandoening die door veel méér dan alleen voeding of lichaamsgewicht wordt beïnvloed.
Er is ondertussen ruimschoots wetenschappelijk bewijs voor het belang van:
🔬 Genetische aanleg: sommige mensen lopen genetisch meer risico, los van levensstijl.
😰 Chronische stress: langdurige stress verhoogt de bloedsuiker en verstoort het metabolisme.
💤 Slaaptekort en nachtritme: spelen een verrassend grote rol in de ontwikkeling van diabetes.
💶 Sociaal-economische factoren: mensen met beperkte middelen hebben vaak minder toegang tot gezonde voeding, tijd voor beweging, of mentale rust.
En zelfs voeding op zich is geen zwart-witverhaal. Emotioneel eten, gewoontes vanuit de kindertijd, en cultuur spelen allemaal mee. Toch wordt het vaak herleid tot één boodschap: “Je moet gewoon gezonder eten.” Alsof het zo simpel is.
De kracht (en schade) van woorden
Veel mensen herinneren zich nog exact wat een arts, diëtist of verpleegkundige ooit tegen hen zei. Soms zijn die woorden een steunpilaar, maar vaak zijn ze een last:
“Je moet nu wel écht eens karakter tonen.”
“Tja, had je vroeger maar gezonder geleefd.”
“Als je afvalt, dan is het opgelost.”
❌ Zulke uitspraken – hoe goed bedoeld ook – zorgen ervoor dat iemand zich veroordeeld voelt. En dat is geen goede basis voor samenwerking.
Wat we nodig hebben in de zorg, is empathie. Niet oordelen, maar begrijpen. Niet pushen, maar motiveren. Niet wijzen op wat fout loopt, maar meedenken over wat mogelijk is.
Tijd voor een ander gesprek 💛
Het is tijd om te stoppen met praten over eten als een vorm van schuld bij diabetes.
Laten we in plaats daarvan kiezen voor gesprekken die vertrekken vanuit begrip, gelijkwaardigheid en realiteit.
Iedere persoon met diabetes heeft zijn of haar eigen verhaal, eigen obstakels, en eigen kracht. Zorg zou geen oordeel moeten zijn, maar een samenwerking. Een weg die je samen zoekt – niet één waar je eerst door een poort van schaamte moet om hulp te mogen vragen.
🍽️ Voeding is belangrijk, ja. Maar het is niet alles. En het mag nooit het excuus zijn om iemand te herleiden tot een getal op de weegschaal of een waarde op een scherm.
👉 Want uiteindelijk draait diabeteszorg om mensen. Niet om perfectie.